جوانان کار نمی‌ خواهند! | تقدم مردان بر زنان در خروج از بازار کار

به گزارش همشهری آنلاین، نرخ مشارکت اقتصادی ایران بعد از سقوط آزاد در دوره کرونا به‌تدریج رو به بهبودی گذاشت، اما آمارهای فصل پاییز حاکی از این است که این نرخ بار دیگر کاهش یافته است. در فصل مذاکرات مزد، پیوسته از تأمین معیشت نیروی کار صحبت می‌شود. حتی کارفرمایان بارها اظهار کرده‌اند که عدم ‌تناسب میان مزد و هزینه معیشت موجب کاهش پایداری نیروی کار در کارگاه‌ها شده و رغبت اشتغال به‌ کار صنعتی را در میان نیروهای جوان و جدیدالورود از بین برده است. متأسفانه اطلاعاتی که مرکز آمار ایران از تحولات بازار کار در فصل پاییز منتشر کرده این موضوع را تأیید می‌کند.

کاهش نرخ بیکاری با افول مشارکت

آمارهای رسمی حاکی از این است که نرخ بیکاری جمعیت در سن کار کشور(۱۵ سال و بیشتر) پاییز امسال ۰.۳درصد نسبت به پاییز سال قبل کاهش یافته و به ۷.۲درصد رسیده است. تحقق این رقم در حالی است که در برنامه هفتم توسعه با وجود هدف‌گذاری برای نرخ بیکاری ۸درصدی هیچ‌گاه نرخ بیکاری به کمتر از ۱۰درصد نرسیده بود.

نرخ بیکاری ۷.۲درصدی گرچه برای اقتصاد ایران با سابقه نرخ اشتغال پایین و نرخ بیکاری بالا رقمی مساعد قلمداد می‌شود، اما واقعیت این است که حداقل در پاییز امسال این اتفاق به‌دلیل کاهش ۰.۳درصدی نرخ مشارکت اقتصادی کشور نسبت به پاییز سال قبل محقق شده و کل اشتغال مؤثر ایجادشده در این بازه یک‌ساله فقط ۲۰۷هزار و ۵۳۹شغل بوده است.

بررسی اطلاعات مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در بازه یک‌ساله منتهی به پاییز امسال، بیش از ۷۸۸هزار نفر به جمعیت در سن کار کشور(۱۵سال و بیشتر) اضافه شده است، اما از این جمعیت فقط ۱۱۵هزار و ۴۸۷نفر مشارکت اقتصادی داشته‌اند و به جرگه شاغلان یا افراد در جست‌وجوی کار پیوسته‌اند و همین مسئله نرخ مشارکت اقتصادی کشور را از ۴۱.۵درصد در پاییز۱۴۰۲ به ۴۱.۲درصد در پاییز امسال کاهش داده است.

به بیانی دیگر، نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت جدید در سن کار کشور در یک سال گذشته کمتر از ۱۴.۷درصد بوده که یکی از دلایل اصلی آن می‌تواند کاهش صرفه اقتصادی اشتغال نزد نیروی کار جوان باشد.

شاهد این مدعا می‌تواند افزایش ۰.۳درصدی سهم فارغ‌التحصیلان آموزش عالی از جمعیت بیکاران و در مقابل کاهش ۰.۶درصدی سهم آنها از جمعیت شاغلان کشور باشد که به‌واسطه ترکیب جمعیت جوان و تحصیل‌کرده ایران جزو اتفاقات کم‌سابقه در بازار کار است.

تقدم مردان بر زنان در خروج از بازار کار

از دیگر نکات تحولات بازار کار ایران در پاییز امسال کاهش ۰.۶درصدی نرخ مشارکت مردان بوده، در حالی‌ که نرخ مشارکت زنان در همین فصل ۰.۱درصد رشد کرده است. این موضوع گرچه از منظر افزایش سهم زنان از اقتصاد اتفاقی خوبی قلمداد می‌شود، اما درواقع زنگ خطر وقوع بحران بزرگ در قالب بی‌استفاده ماندن نیروی کار جوان و احیانا ماهر است که می‌تواند موتور رشد اقتصاد و رونق تولید باشد.

وضعیت کار در بخش‌های اقتصادی

در فصل پاییز، طلسم ریزش اشتغال در بخش کشاورزی شکسته و بالاخره سهم این بخش از بازار کار کشور ۰.۱درصد رشد کرده است. طبق آمار، در پاییز امسال ۵۵.۳هزار نفر به شاغلان بخش کشاورزی اضافه شده، اما بخش نگران‌کننده ماجرا این است که همزمان حدود ۹۲هزار نفر از شاغلان بخش صنعت از این بخش خارج شده‌اند.

طبق اطلاعات مرکز آمار ایران، سهم بخش صنعت از بازار کار ایران با افت ۰.۷درصدی در فصل پاییز به ۳۳.۵درصد رسیده و در مقابل، بخش خدمات با رشد ۰.۶درصدی باز هم سهم بیشتری از بازار را از آن خود کرده است.

گرچه توسعه بخش خدمات یکی از نشانه‌های ترقی اقتصاد در کشورهای توسعه‌یافته است، اما در ایران که هنوز ظرفیت‌های صنعتی غیرفعال زیادی وجود دارد، بزرگ‌تر شدن بخش خدمات می‌تواند دلایل دیگری جز ترقی اقتصاد و توسعه‌یافتگی بازار داشته باشد.

نرخ بیکاری در استان‌ها

بررسی استان‌ها براساس نرخ بیکاری در فصل پاییز نشان می‌دهد که تهران در این فصل با نرخ بیکاری ۴.۵درصد پررونق‌ترین بازار کار کشور بوده، در حالی ‌که استان سیستان و بلوچستان با نرخ بیکاری ۱۲.۵درصد نامساعدترین بازار کار را داشته است.

در مجموع، ۵استان تهران با نرخ بیکاری ۴.۵درصد، مازندران با ۴.۷درصد، خراسان جنوبی با ۴.۷درصد، یزد با ۵.۵درصد و استان ایلام با نرخ بیکاری ۵.۵درصد کمترین نرخ بیکاری را در فصل پاییز داشته‌اند و در مقابل، استان‌های سیستان و بلوچستان با نرخ بیکاری ۱۲.۵درصد، خوزستان با ۱۱.۹درصد، کرمانشاه با ۱۱.۸درصد، لرستان با ۱۱.۵درصد و استان اردبیل با نرخ بیکاری ۱۰.۱درصد در جایگاه ۵استان دارای بالاترین نرخ بیکاری قرار گرفته‌اند.

در فصل پاییز، استان اصفهان با نرخ بیکاری ۷.۱درصد و استان چهارمحال و بختیاری با نرخ بیکاری ۷.۴درصد نزدیک‌ترین وضعیت را نسبت به میانگین کشوری داشته‌اند.