صادرات بیش از ۲۰ میلیارد دلار از بستر بورس انرژی/ پذیرش ۱۰۹ همت اوراق سلف برای تامین مالی حامل‌های انرژی

ارتباط فردا: تاریخچه تاسیس بازار سرمایه در ایران به قبل از انقلاب و به سال ۱۳۴۶ بازمی‌گردد که سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران ایجاد شد. پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۸۴ سازمان بورس و اوراق بهادار تاسیس شد.

پیش از آن، سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران، متولی نظارت و عملیات بازار اوراق بهادار ایران بود که در نهایت با تصویب قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران توسط مجلس شورای اسلامی در اول آذرماه ۱۳۸۴، سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان نهاد مرجع بازار سرمایه در کشور این وظیفه را بر عهده گرفت.

با این حال، هنوز معاملات در حوزه انرژی به صورت سازمان‌مند نبود تا اینکه حدود ۱۲ سال پیش، بورس انرژی ایران با هدف ایجاد بازاری شفاف، کارآ، با نقدشوندگی و رقابت پذیری بالا و به جهت رفع انحصار و کشف عادلانه قیمت حامل‌های انرژی راه اندازی شد.

در این رابطه، علی نقوی – مدیرعامل شرکت بورس انرژی ایران – در گفت‌وگو با ایسنا، با تشریح اهداف راه‌اندازی و ماهیت بورس انرژی ایران گفت: بورس انرژی ایران در چارچوب قانون اوراق بهادار و با تصویب شورای عالی بورس در ۱۷ تیرماه سال ۱۳۹۱ تاسیس و از ۱۹ اسفند ماه همان سال معاملات حامل‌های انرژی در آن شروع شد.

وی افزود: پیش از انقلاب اسلامی، سابقه بورس‌ اوراق بهادار وجود داشت؛ اما بورس‌های کالایی پس از انقلاب اسلامی در کشور تاسیس شدند و با توجه به اینکه انرژی پیشران اقتصادی کشور است، وجود بورس انرژی اهمیت بسیاری در اقتصاد ایران دارد تا بتواند در کنار شفافیت معاملات حامل‌های، انرژی نقش مهمی در مرجعیت قیمت‌گذاری در حوزه انرژی داشته باشد.

سامانه‌های معاملاتی تمام ایرانی در بورس انرژی

مدیرعامل شرکت بورس انرژی ایران با اشاره به ایجاد سامانه معاملاتی بورس انرژی به دست متخصصان داخلی گفت: در حالی که بعضی از سامانه‌های معاملات بورس‌ها از کشورهای دیگر خریداری شده است، اما از نظر زیرساخت‌های معاملاتی، تنها بورسی که تمام سامانه‌های آن به دست متخصصان داخلی در کشور ایجاد و راه‌اندازی شده، بورس انرژی ایران است.

بورس انرژی ایران اولین بورس انرژی منطقه

نقوی افزود: طی سال‌های اخیر بورس انرژی توانسته زیرساخت‌های مناسبی را در اختیار متقاضیان این بازار قرار دهد که اگر بخواهیم به صورت اجمالی درباره آن بگویم باید در دو بخش این موضوع را بیان کنیم. در بخش اول در موضوع طراحی و معامله‌پذیر کردن ابزارهای مالی مبتنی بر حامل‌های انرژی است که اوراق سلف موازی استاندارد نخستین ابزاری بود که برای تامین مالی حامل‌های انرژی طراحی شد و نخستین بار در بهمن ماه ۱۳۹۳ پذیرش و در اردیبهشت ماه ۱۳۹۴ منتشر شد و تا امروز بیش از ۱۰۹ هزار میلیارد تومان (همت) اوراق سلف موازی استاندارد در بورس انرژی ایران پذیرش شده است. همچنین، در سال ۱۳۹۶ نخستین صندوق پروژه در بورس انرژی ایران راه اندازی شد و در آن مقطع زمانی توانست حدود ۲۰۰ میلیون دلار را تامین مالی کند.

وی ادامه داد: از سال ۱۳۹۶ و در چارچوب ایجاد بازار بهینه سازی مصرف انرژی و محیط زیست، طراحی گواهی صرفه جویی انرژی در بورس انرژی ایران آغاز و پس از تایید سازمان بورس و اوراق بهادار به تصویب شورای عالی بورس رسید و از تیرماه سال جاری معاملات آن با معامله گواهی صرفه جویی گاز آغاز شد که گام مهمی در توسعه بازار بهینه سازی و کاهش ناترزی انرژی در کشور به شمار می‌رود.

مدیرعامل شرکت بورس انرژی ایران گفت: در کنار این طراحی، ابزارهای مشتقه همچون قراردادهای اختیار معامله در بورس انجام شد و با فراهم شدن زیرساخت‌های مرتبط با معاملات و مدیریت ریسک این ابزارها، به زودی شاهد معاملات آن خواهیم بود. بورس انرژی ایران در راستای توسعه ابزارهای مالی خود طراحی گواهی سپرده برق تجدیدپذیر را به عنوان نخستین کشور جهان اسلام به سرانجام رسانده و از اوایل سال آینده معاملات آن شروع خواهد شد.

نقوی ادامه داد: علاوه براین، مصوبات کمیته فقهی سازمان بورس در خصوص گواهی کاهش انتشار آلایندگی، توکنایز کردن حامل‌های انرژی و قراردادهای معاوضه (سوآپ) حامل‌های انرژی اخذ شده و گام‌های بعدی آن برای آغاز این معاملات در دستور کار است.

بورس انرژی؛ راهکار شفاف افزایش سهم بخش خصوصی

وی اظهار کرد: آنچه در بورس انرژی هدف‌گذاری شده، ایجاد یک سازوکار شفاف و رقابت پذیر در راستای تحقق سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی است به ویژه در بندهای ۱۳ و ۱۹ این سیاست‌ها است که بر تنوع بخشی به شیوه‌های فروش و افزایش سهم بخش خصوصی در تجارت نفت، گاز و برق تاکید شده است.

مدیرعامل شرکت بورس انرژی ایران تصریح کرد: براین اساس، بورس انرژی یک سازوکار بسیار شفاف، رقابتی و منصفانه است و با هدف توسعه بخشی به صادرات نیز، حجم بزرگی از صادرات فراورده‌های کشور در رینگ صادراتی بورس انرژی صورت می‌گیرد که در این زمینه دورانی با فراز و نشیب‌هایی را تجربه کرده است. به طوریکه طی سال‌های ۱۳۹۸ تا خرداد ۱۴۰۰ صادرات بنزین و گازوئیل از طریق سازوکار بورس انرژی ایران صورت گرفت و ایران به صادرکننده برتر و شاخص قیمت بنزین و گازوییل در منطقه تبدیل شد که متاسفانه با با تغییراتی که رخ داد و افزایش مصرف داخلی سهم ایران در بازار منطقه از سوی مدیران وقت وزارت نفت و شرکت ملی پالایش و پخش نادیده گرفته شد و ادامه صادرات متوقف شد.

نقوی با اشاره به جایگاه بورس انرژی در بازار سرمایه گفت: اما در حوزه سایر فراورده‌های اصلی سوابق معاملاتی بورس انرژی حاکی از توسعه بازارها، افزایش سهم ایران، افزایش میزان رقابت و به طبع آن افزایش درآمد عرضه کننده و افزایش مشارکت بخش خصوصی در تجارت حامل‌های انرژی از یک ساز و کار شفاف است و این بورس توانسته جایگاه مناسبی را در معاملات گاز مایع، نفت سفید، نفتا و سایر فراورده‌ها در منطقه به دست آورد و بیش از ۲۰ میلیارد دلار صادرات از بستر بورس انرژی رقم خورد و بالغ بر ۲۲۴ میلیون دلار نیز مازاد درآمد ناشی از رقابتی بوده که از طریق بورس انرژی نصیب عرضه کنندگان شده است که نشان دهنده گسترش جایگاه بورس انرژی طی سال‌های اخیر است.

وی اظهار کرد: در راستای توسعه مبادلات برق در بورس انرژی راه اندازی سه تالار معاملاتی شکل گرفته است؛ به طوری که در سال جاری بیش از ۳۰ درصد از معاملات برق در این بورس رقم خورد. بورس انرژی ایران در سال ۱۴۰۲ به عنوان نخستین کشور غرب آسیا معاملات برق نیروگاه‌های تجدیدپذیر را در تالار برق سبز راه اندازی کرد که این موضوع سبب شد تا اقتصاد نیروگاه‌های تجدیدپذیر با تحول مثبتی روبرو شده و بخش خصوصی نسبت به احداث و سرمایه گذاری در این حوزه رغبت پیدا کند. همچنین وزارت نیرو با همکاری بورس انرژی اصلاح ساختار مالی شرکت‌های توزیع را از طریق سازوکار شفاف بورس انرژی از اردیبهشت ماه سال جاری آغاز کرد و سبب شد جریان نقدینگی مناسبی به نیروگاه‌های کشور تزریق شود و در گام بعدی نیز با راه اندازی تالار برق آزاد، امکان حضور نیروگاه‌های کوچک مقیاس، تولید پراکنده و خودتامین در بورس فراهم شود و امسال ارزش معاملات برق در بورس انرژی ایران تا دهم بهمن ماه از ۱۶ همت فراتر رفته است.

تلاش برای راه اندازی معاملات گواهی سپرده گاز

نقوی در پایان در خصوص برنامه‌های آتی این بورس گفت: به تازگی گواهی سپرده گاز طبیعی در بورس انرژی ایران پذیرش شد و با همکاری شرکت ملی گاز ایران در تلاش هستیم تا معاملات گواهی سپرده گاز را راه اندازی کنیم. همچنین توسعه بازار بهینه سازی انرژی و محیط زیست و راه‌اندازی بازار بهره‌وری آب از برنامه‌هایی است که در حال پیگیری آن هستیم.

انتهای پیام