با کمترین هزینه برق خانه‌ را تامین کنیم | هزینه نصب پنل خورشیدی برای یک خانواده ۴ نفره چقدر است؟

همشهری آنلاین – محمد بلبلی: از گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی گرفته تا وابستگی روزافزون به سوخت‌های فسیلی، ضرورت‌گذار به منابع انرژی پاک بیش از پیش احساس می‌شود. در این میان، انرژی‌های بادی و خورشیدی به‌دلیل پتانسیل بالا و کاهش هزینه‌های تولید، مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته‌اند. در ایران، با وجود منابع غنی نفت و گاز، توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر با چالش‌ها و موانعی روبه‌روست. دراین‌باره با سیدهاشم اورعی، رئیس بخش توربین‌های بادی و پنل خورشیدی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر، گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که درادامه می‌خوانید.

دلیل استقبال از انرژی‌های تجدیدپذیر

مسئله انرژی تجدیدپذیر که امروزه عمدتا با عنوان انرژی بادی و خورشیدی شناخته می‌شود، سیدهاشم اورعی رئیس بخش توربین‌های بادی و پنل خورشیدی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر درباره دلیل استقبال از انرژی‌های تجدیدپذیر می‌گوید: یکی از با اهمیت‌ترین منابع تامین انرژی در دنیا محسوب می‌شود. از سال ۲۰۰۰ میلادی به بعد استفاده گسترده از انرژی‌های تجدیدپذیر اهمیت بیشتری پیدا کرد و خیلی از کشورهای جهان به فکر استفاده از این نوع انرژی افتادند. دلیل استقبال از انرژی‌های تجدیدپذیر افزایش اهمیت مسئله گرمای زمین و تغییرات اقلیمی بود.

دانشمندان متوجه شدند یکی از دلایل مهم بالا رفتن دمای متوسط کره زمین، آلاینده‌هایی‌ است که توسط سوخت‌های فسیلی در نیروگاه‌های برق تولید می‌شود. ماجرای توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر از اینجا شروع شد، همچنین امروزه در جهان استفاده از سوخت‌های فسیلی رو به کاهش است و انرژی‌های تجدیدپذیر به مرور در حال جایگزینی منابع انرژی سنتی هستند. این روال ادامه پیدا کرد و با توسعه استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در جهان، قیمت‌ها به‌شدت کاهش پیدا کرد.

سابقه پنل‌های خورشیدی در کشور

در ایران کمی بیشتر از ۲۰ سال است که کار در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر آغاز شده است. این کارشناس سابقه پنل‌های خورشیدی در کشور را اینگونه بررسی می‌کند: از حدود ۹۴ هزار مگاوات ظرفیت منصوبه نیروگاهی کشور تنها ۱۵۰۰ مگاوات به وسیله انرژی‌های تجدیدپذیر بادی و خورشیدی تامین می‌شود. سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تامین نیروی الکتریکی (برق مصرفی کشور) حدود ۰۷/۰ درصد است، یعنی حتی هنوز به یک‌درصد هم نرسیده‌ایم.

چرا روند پیشرفت استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر این‌قدر کند بوده است؟ چون یک تفکر غلط در مسئولین مربوطه حوزه برق وجود دارد. کشوری که از منابع عظیم نفت و گاز برخوردار است، دلیل ندارد به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر برود. اگر به ۳ دهه گذشته و عملکرد وزارت نیرو در حوزه برنامه‌ریزی نگاه کنیم می‌بینیم که حدود ۱۴ درصد از ظرفیت تولید برق نیروگاهی ما برقابی است که در حال حاضر آبی برای ادامه این روند نداریم. طبق آماری که در دی‌ماه امسال منتشر شده در حال حاضر تنها ۱۸ درصد از سدهای کشور دارای آب بوده و باقی سدها خالی از آب لازم مورد نیاز نیروگاه‌ها هستند.

با این وضعیت نمی‌توانیم به نیروگاه‌های برقابی تکیه کنیم. بعد از آن به سراغ ایجاد نیروگاه‌های گازی رفتیم به‌طوری که در حال حاضر حدود ۹۰ درصد برق مصرفی کشور به گاز متکی است، اما تازه متوجه شدیم که توان تامین گاز مورد نیاز را نیز نداریم. این موضوع مسئله امروز و دیروز نیست، از حدود ۲۵ سال پیش بررسی‌های مکرری انجام شده که همه به یک نتیجه رسیده‌اندکه در همه این سال‌ها ما با ناترازی گاز مواجه بوده‌ایم و هستیم.

پیش‌بینی‌ها می‌گویند این ناترازی در سال‌های پیش رو عمیق و عمیق‌تر خواهد شد. زمانی ما گمان می‌کردیم که در تولید برق امکان انتخاب داریم، اما امروز همگی متوجه شده‌ایم که انتخابی نداریم و تنها راه باقی‌مانده تکیه بر انرژی‌های تجدیدپذیر بادی و خورشیدی است. اتفاقا کشور ما ظرفیت‌های قابل توجهی برای تولید انرژی‌های تجدیدپذیر دارد که متأسفانه هیچ وقت توجه ویژه‌ای به آن نداشته‌ایم. طبق گفته‌های وزیر نیرو در سال آینده با حدود ۲۵ هزار مگاوا کسری برق مواجه خواهیم شد.

برنامه سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر

سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر هنوز برنامه خاصی برای استفاده خانگی از پنل‌های خورشیدی ندارد. اورعی درباره برنامه سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر می‌گوید: انرژی خورشیدی به دور روش مقیاس بزرگ و در حد مگاوات و دیگری در حد کوچک برای مصارف خانگی قابل استفاده است. در شرایط فعلی و مدل اقتصادی حال حاضر نمی‌توان پیش‌بینی کرد که پنل‌های خانگی همه‌گیر شود.

اول اینکه هیچ اجباری برای استفاده از پنل‌های خورشیدی برای منازل وجود ندارد. دوم اینکه هر فردی برای استفاده از پنل‌های خورشیدی برای منزل اول از همه برآورد هزینه می‌کند و بعد به صرفه اقتصادی آن درباره کاهش هزینه‌های برق مصرفی فکر خواهد کرد.

اما در حال حاضر طبق قانون جدید هر خانه‌ای که کمتر از ۲۰۰ کیلو وات مصرف برق داشته باشد جزو کم‌مصرف‌ها محسوب می‌شود و نهایتا ماهانه ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان هزینه برق پرداخت خواهد کرد. با این روش قیمت‌گذاری که در وزارت نیرو اعمال می‌شود، بازگشت سرمایه کسانی که پنل خورشیدی نصب کرده‌اند بین ۵ تا ۱۰ سال به طول خواهد انجامید. استفاده از پنل‌های خورشیدی هیچ‌گاه برای خانواده‌ها صرفه اقتصادی نخواهد داشت و کمتر کسی از آن استقبال خواهد کرد.

استقبال از انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران

در کشور ما هنوز خیلی از مسئولین فرضشان بر این است که انرژی تجدیدپذیر یک کالای لوکس است. سیدهاشم اورعی، رئیس بخش توربین‌های بادی و پنل‌های خورشیدی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر می‌گوید: اگر قیمت‌ها را درست حساب کنیم، امروزه در جهان ارزان‌ترین روش برای تولید انرژی الکتریکی، انرژی بادی مستقر در خشکی و بعد از آن انرژی خورشید است.

در حال حاضر حدود ۳۰ درصد از کل برق مصرفی جهان از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین می‌شود؛ نیمی از این ۳۰ درصد توسط نیروگاه‌های برقابی و نیم دیگر توسط انرژی‌های بادی و خورشیدی تولید می‌شود. تا ۲۵ سال آینده استفاده از زغال‌سنگ منسوخ خواهد شد چرا که بالاترین میزان آلایندگی را دارد و استفاده از نفت نیز بسیار کمتر خواهد شد. میزان استفاده از انرژی هسته‌ای و گاز نیز با یک شیب ملایم‌تر کاهش خواهد یافت. در آینده تنها منابع انرژی بادی و خورشیدی برای تولید برق به شدت افزایش خواهد یافت.

مخارج نصب پنل برای یک خانواده ۴ نفره

سیدهاشم اورعی، درباره مخارج نصب پنل می‌گوید: به‌طور معمول پول برق مصرفی یک خانواده ۴ نفره در هرماه بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان است. هزینه اولیه تولید هر ۳ کیلووات برق به وسیله پنل‌های خورشیدی حدود ۵۰۰ دلار تمام می‌شود که با قیمت دلار در حال حاضر مبلغ زیادی می‌شود، درحالی‌که همین خانواده ۴ نفره ماهانه با یک هزینه ۲۰۰ هزار تومانی برق مصرفی را بدون دردسر استفاده می‌کند و با وجود این تمایلی به استفاده از پنل‌های خورشیدی نشان نخواهد داد.

برق خانگی در کشور خیلی ارزان‌قیمت ارائه می‌شود، بیش‌از ۹۰ درصد پول برق، یارانه دولتی است، مصرف‌کنندگان برای هرکیلووات ساعت حدود ۲۰۰ تومان پرداخت می‌کنند، این در حالی است که قیمت تمام‌شده آن برای دولت حدود ۴ هزار تومان است. همچنین پنل‌های خورشیدی هنوز در کشور به تولید انبوه نرسیده‌ و به همین دلیل قیمت‌آن همچنان بسیار بالاست. این عوامل باعث شده که استفاده از پنل‌های خورشیدی برای استفاده خانگی صرفه اقتصادی نداشته باشد.

پنل‌های خورشیدی برای مناطق خاص

رئیس بخش توربین‌های بادی و پنل‌های خورشیدی سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر توضیح می‌دهد: استفاده از پنل‌های خورشیدی در حال حاضر تنها در بعضی از مناطق خاص منطقی و به‌صرفه است، به‌طور مثال برای عشایر که همواره در حرکت هستند، همچنین برای مناطقی که شبکه برق وجود ندارد.

پنل‌های خورشیدی یا به شبکه مرکزی برق متصل می‌شوند یا به‌صورت ایزوله استفاده می‌شوند، عشایر از پنل‌های خورشیدی به‌صورت ایزوله استفاده می‌کنند. یکی دیگر از موارد استفاده اینچنینی از پنل‌های خورشیدی برای علائم و چراغ‌های راهنمایی پلیس‌راه است که به شبکه برق مرکزی دسترسی ندارند. مثلا در مناطق کویری برای ایجاد روشنایی جاده، تابلوها و چراغ‌ها استفاده از پنل خورشیدی بسیار عاقلانه و به صرفه است.

توصیه برای نصب

این کارشناس به کسانی که قصد استفاده از پنل‌های خورشیدی دارند توصیه می‌کند: در حال حاضر یکی‌دو تولیدکننده پنل‌های خورشیدی در کشور فعالیت می‌کنند، اما متأسفانه به‌دلیل تقاضای کم، با قیمت بسیار بالایی به بازار ارائه می‌شوند. آخرین باری که قیمت‌پنل‌های خورشیدی را چک کردم، پنل‌های ساخت کشور چین حدود ۶۰ درصد از پنل‌های تولید داخل ارزان‌تر تمام می‌شود.

توصیه می‌کنم کسانی که در منزل مصرف برق بالایی دارند و در دسته پرمصرف‌ها قرار می‌گیرند و در نتیجه مبالغ بالایی را هرماه بابت برق پرداخت می‌کنند، حتما برای منزل خود «سولار» بگذارند تا پله‌های پایین و ارزان قیمت برق را از شبکه برق دولتی و پله‌های بالا که خیلی گران تمام می‌شود را از برق تولیدی پنل‌ها استفاده کنند تا برای‌شان صرفه اقتصادی داشته باشد.